Adam Szymaniak, Historia I (nie)pamięć. O Próbie Rozliczenia Dyktatury W Chile.

Transcript

Niezwykle trudno znaleźć odpowiednie słowa, by opowiedzieć o dramacie chilijskiej dyktatury i próbach jej rozliczenia. Każda próba zrozumienia napotyka na funkcjonujące w Polsce od dziesięcioleci przekłamania na poziomie języka. Z jednej strony „szacunek dla dokonań Pinocheta” (Wołek), z drugiej „najbardziej brutalna prawicowa dyktatura XX wieku” („Trybuna”) – wynikają częściowo z tego zakłamania językowego. W latach 70. propaganda PRL-u stawiała dyktatora w jednym rzędzie z „reakcyjnymi siłami imperializmu” (nazywając tak jednocześnie AK) i „siłami prawicy społecznej” (Kościół)2. Wypowiadane słowa wpadały automatycznie w siatkę językową: zwracający uwagę na represje junty otrzymywali miano zwolennika komunizmu; mówiący o słabościach ekipy Allende i penetracji Chile przez służby kubańskie stawali się obron´cami metod stosowanych przez dyktaturę. Tworzenie takiego kontekstu językowego prowadziło nieuchronnie do podważania przez wielu Polaków prawdy o zbrodniach dokonywanych w Chile i wzbudzało autentyczna˛ sympatie˛ dla generała walczącego skutecznie z komunizmem. Historyczno-semantyczne uwarunkowania rzutują na dzisiejsza˛ percepcje˛ chilijskiego dramatu i powodują, że stosunek do zamachu i osoby generała Pinocheta określany jest poprzez pryzmat ideologii i poglądów politycznych.